Moderne gesloten houtgestookte kachels zorgen voor sterk verminderde emissie fijnstof

Zorg zelf voor minder fijnstof uitstoot

Er is veel aandacht voor de luchtkwaliteit in binnensteden. Dat is niet meer dan terecht want uit diverse onderzoeken blijkt dat de luchtkwaliteit essentieel is voor onze gezondheid. Zeker in grote steden worden de Europese normen wel eens overschreden. Dat komt vooral door verkeer, maar ook huishoudens hebben hier een hand in. Zo worden houtkachels en allesbranders ook als een belangrijke bron van luchtverontreiniging gezien. Hoe kunt u er zelf voor zorgen dat uw houtgestookte installatie minder fijnstof uitstoot?

Luchtverontreiniging door uitstoot van fijnstof

In 2018 engageerde onze overheid zich al om ervoor te zorgen dat de luchtkwaliteit in elk stadscentrum voldoet aan de Europese waarden. Met het Schone Lucht Akkoord dat op komst is, worden de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie aangaande onder andere fijnstof (PM2,5), stikstofdioxide, ozon en ammoniak 2 gevolgd, en die zijn strenger dan de Europese normen. De overheid stelt zich tot doel om de luchtkwaliteit in het algemeen te verbeteren maar ook om lokale bronnen van luchtverontreiniging aan te pakken. In dit opzicht komen ook houtgestookte installaties zoals houtkachels en openhaarden in het vizier terecht.

De laatste jaren neemt het gebruik van openhaarden, inzethaarden, kachels, vuurkorven en barbecues toe. Ze worden gebruikt voor het verwarmen van woningen maar ook recreatief of voor de sfeer. Bij een slechte verbranding komen er relatief veel fijnstof en andere schadelijke stoffen vrij. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)[i] is het echter niet duidelijk of fijnstof afkomstig van houtverbranding nu meer of minder schadelijk is dan fijnstof afkomstig van andere (verbrandings)bronnen, zoals het verkeer. Wel is het vanuit gezondheidsperspectief altijd raadzaam om de uitstoot van fijnstof (van welke bron dan ook) zoveel mogelijk de beperken.

Gesloten houtkachel
De merken waarmee Daniëls Openhaarden samenwerkt, werken al helemaal conform de strenge EcoDesign milieurichtlijnen.

EcoDesign: strengere eisen voor nieuwe hout- en pelletkachels

Onze overheid vindt een stookverbod te ver gaan en zet in op strengere eisen voor nieuwe hout- en pelletkachels, die op de markt verkocht worden. De Europese EcoDesign richtlijn, die in ons land normaal vanaf 1 januari 2022 van kracht zou zijn, zal al vanaf 1 januari 2020 gelden. Dit betekent dat de kwaliteits- en emissie-eisen waaraan toestellen die op de Nederlandse markt gebracht worden, fors strenger worden. Fabrikanten moeten al bij het ontwerp van een kachel of openhaard rekening houden met de impact op het milieu gedurende de gehele levensduur van het toestel.

Bij Daniëls Openhaarden zien we deze versnelde invoering van de EcoDesign-richtlijnen positief tegemoet. De merken waarmee wij samenwerken, werken al helemaal conform de strenge milieurichtlijnen. De moderne hout- en pelletkachels zijn voorzien van een state-of-the-art verbrandingstechnieken en geregelde luchttoevoersystemen, zodat het hout volledig verbrandt. Daarmee zorgen ze voor weinig uitstoot, een hoog rendement, zuinig verbruik van hout en een schoon rookkanaal. Dit geldt natuurlijk vooral voor gesloten verbrandingssystemen, zowel inbouw als vrijstaand. Bij openhaarden (open verbranding) is er immers altijd meer uitstoot en rendementsverlies. Ook kunnen een goed geïnstalleerd rookkanaal en het regelmatig laten vegen van de schoorsteen de uitstoot al fors verminderen. Omdat er veel techniek en expertise nodig is om de juiste balans te vinden voor installatie van openhaarden (open verbranding) in (nieuwbouw)omgevingen, is Daniëls Openhaarden nog één van de weinige bedrijven in Nederland die openhaarden installeren.

Houtstook is een duurzame verwarmingsmanier

Het stoken van hout is, wanneer het goed gebruikt wordt, juist een duurzame manier van verwarmen, die helemaal in lijn ligt om onze overheid te helpen haar klimaatdoelstellingen te realiseren. De productie van brandhout is bijna volledig CO2-neutraal en in Nederland dragen houtgestookte haarden en kachels voor 17 procent bij aan het behalen van de Europese afspraken[ii]. De Nederlandse haarden- en kachelbranche engageert er zich ook voor dat uiterlijk op 31 december 2021 alle stookhout dat in Nederland verkrijgbaar en gebruikt wordt, gegarandeerd duurzaam is[iii].

Hout en pellets zijn op dit moment ook één van de weinige hernieuwbare energiebronnen die ook tijdens de koudere seizoenen gebruikt kunnen worden voor de verwarming van huizen. Fotovoltaïsche en thermische zonne-energie is vooral tijdens de warmste seizoenen beschikbaar en bruikbaar en windenergie, wat wél tijdens koudere seizoenen beschikbaar is, levert op dit moment nog te weinig energie op in verhouding wat nodig is om woningen te verwarmen. Dus als u bewust met milieu en duurzaamheid bezig bent, is kiezen voor een houtgestookte haard of kachel juist zeker een goed idee.

Moderne houtgestookte kachels, en dan zeker de gesloten systemen, zorgen voor sterk verminderde uitstoot van fijnstof
Als u bewust met milieu en duurzaamheid bezig bent, is kiezen voor een houtgestookte haard of kachel zeker een goed idee.

Wat kunt u zelf doen voor minder fijnstof uitstoot?

1. Uw houtgestookte toestel

We schreven het al eerder: de nieuwe kachels en haarden zijn voorzien van de meest innovatieve verbrandingssystemen, waardoor de emissies fors verminderd zijn. Maar er worden in ons land natuurlijk ook nog redelijk veel oude toestellen gebruikt. Eén op de drie houtgestookte toestellen is ouder dan 25 jaar en ruim 50 procent is ouder dan 15 jaar. Oude kachels en haarden stoten maar liefst twaalf keer meer fijnstof uit dan de toestellen die vandaag de dag verkocht worden. En er is natuurlijk ook een verschil tussen open of gesloten systemen: één open haard heeft dezelfde uitstoot als 278 van de modernste hout- of pelletkachels. Is uw haard of kachel aan vervanging toe, dan mag u er zeker van zijn dat u met een nieuw EcoDesign-proof toestel al veel minder emissie van fijnstof en andere schadelijke stoffen veroorzaakt.

2. Goede installatie en onderhoud van uw toestel en rookkanaal

Maar met een goed toestel bent u er nog niet. Want wil een goede nieuwe kachel of haard goed werken, dan is een deugdelijke installatie noodzakelijk. Neem hiervoor altijd een DE-erkend installateur voor onder de arm. Bij Daniëls Openhaarden beschikken onze monteurs over de nodige vakbekwaamheid en kennis om uw haard of kachel verantwoord, veilig en betrouwbaar te installeren en te onderhouden.

Houtgestookte kachel (gesloten systeem)
Voor een minimale fijnstof emissie is het noodzakelijk dat uw houtgestookte haard of kachel vakkundig geïnstalleerd is.

3. Goed brandhout

Voor efficiënt en emissiearm stoken is naast een goed toestel, dat goed geïnstalleerd is, ook goed brandhout én goed stookgedrag nodig. En daar kunt u zelf voor zorgen. Laten we het eerst over de keuze van brandhout of pellets hebben. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat u droog en onbehandeld hout gebruikt. Wordt nat hout, dat wil zeggen hout met meer dan 15 à 20 procent aan vocht, verbrand, dan wordt maar liefst twaalf keer meer fijnstof uitgestoten. U kunt het vochtgehalte van uw hout zelf gemakkelijk controleren met een houtvochtigheidsmeter. Ook is het belangrijk dat u de stookcondities in de gaten houdt. Bij slechte weersomstandigheden kan de rook blijven hangen, waardoor lokaal en incidenteel hoge concentraties fijnstof kunnen ontstaan. Op de website Stookwijzer.nu kunt u voor uw eigen locatie controleren wat de stookomstandigheden zijn.

4. Uw stookgedrag

Tot slot is er nog uw eigen stookgedrag: hoe maakt u uw vuur aan? Veel mensen zijn geneigd (kranten)papier te gebruiken om hun vuur aan te maken of langer te laten branden, maar een aanmaakblokje is toch beter. Een aanmaakblokje brandt namelijk langer en schoner dan krantenpapier.

En hoe bouwt u uw brandstapel op? Begint u met aanmaakblokjes en aanmaakhout onderin, waarop u dan de grotere houtblokken stapelt? Dit is één van de populairste stookmethoden, maar jammer genoeg is dit niet de beste noch de gezondste manier. Dit komt omdat, als we het vuur onderin aansteken, de grotere houtblokken een tijdlang gaan roken en smeulen voordat ze daadwerkelijk ontbranden. En dit zorgt voor extra uitstoot van rook en fijnstof. Beter is juist omgekeerd te werk te gaan en de grotere houtblokken gekruist onderin te leggen, waarop u het aanmaakhout en aanmaakblokjes verdeelt. Deze werkwijze wordt ook wel de Zwitserse methode genoemd.

Belangrijk is om bij een gesloten toestel, uw glasraam in de gaten te houden. Wanneer de ramen zwart worden, is dat een teken dat er te weinig luchttoevoer is. Zeker wanneer u het vuur aanmaakt, is maximale luchttoevoer vereist voor een goede ontbranding; anders gaat het hout smoren. Wanneer het vuur goed brandt, kunt u de luchttoevoer wat verminderen zodat het vuur niet te veel afkoelt en er niet te veel warmte door het rookkanaal verdwijnt. Tot slot is het, wat emissie betreft, beter om het vuur vanzelf te laten uitbranden in plaats van het te proberen doven.

Heeft u vragen omtrent de meest efficiënte en emissiearme manier van stoken? Ook voor dergelijk praktisch advies kunt u bij de experts van Daniëls Openhaarden terecht!

Moara Daniëls

Houtgestookte haard (gesloten systeem) - buitengebruik
Heeft u vragen over hoe u het meest efficiënt en emissie-arm kunt stoken? Neem gerust contact op met de experts van Daniëls Openhaarden.

[i] RIVM, “Gezondheidseffecten van houtrook: een literatuurstudie”, 2011.

[ii] Nederlandse Haarden- en Kachelbranche NHK, “Houtkachels EcoDesign – toelichting en cijfers 2015 – 2020”, november 2015.

[iii] De Groene Stoker, “Haardenbranche zet zich in voor duurzaam hout”, 21 februari 2019.